در این مقاله قصد داریم شما را با مراحل مختلف المپیاد دانش آموزی فیزیک آشنا کنیم.
المپیاد جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌آموزان دبیرستانی کشورهای مختلف است. این مسابقه اولین بار در سال ۱۳۴۶ (۱۹۶۷ میلادی) در مرکز کشور لهستان (ورشو) انجام شد. قبل از آن از سال ۱۹۵۹ المپیاد ریاضی بین کشورهای مختلف برگزار می‌شد. تجربه‌ی موفقیت‌آمیز المپیاد ریاضی، فیزیکدان‌ها را به‌سوی برگزاری چنین مسابقه‌ایی در رشته‌ی فیزیک ترغیب کرد که هدف آن توجه به آموزش فیزیک و مقایسه‌ی دانش فیزیک بهترین دانش‌آموزان جهان با یکدیگر بود.
در این راستا سه استاد فیزیک از کشورهای چکسلواکی، لهستان و مجارستان احتمال‌های مختلف برای برگزاری المپیاد در کشور خود را بررسی می‌کردند که نهایتاً لهستان به‌جهت آب و هوای متعادل آن انتخاب شد و اولین المپیاد فیزیک در سال ۱۹۶۷ در آن کشور برگزار شد. تفاوت عمده‌ی «المپیاد فیزیک» با «المپیاد ریاضی» در این است که تنها به «مساله‌ی تئوری» اختصاص ندارد و یک بخش به «مسائل عملی و آزمایشگاهی» اختصاص دارد. این بخش، برگزاری این المپیاد را پرهزینه و پرکارتر می‌کند. اولین المپیاد بین پنج کشور از اروپای مرکزی برگزار شد که آزمون آن شامل چهار سوال تئوری و یک سوال عملی بود. در آن زمان هر تیم را سه دانش‌اموز و یک استاد تشکیل می‌داد. از این سال به بعد در هر سال یک المپیاد در کشورهای میزبان برگزار شد.
در ایران نیز از سال ۱۳۶۵ المپیاد ریاضی برگزار می‌شد که با توجه به اثر مثبت آن در آموزش ریاضی، این برنامه به سایر زمینه‌ها سرایت کرد به‌طوری که در سال ۱۳۶۶ (۱۹۸۷ میلادی) دو فیزیکدان به‌عنوان ناظر به کشور اتریش برای شرکت در نوزدهمین المپیاد فیزیک اعزام شدند. ایران در سال ۱۳۶۷ ( ۱۹۸۸ میلادی) در بیستمین المپیاد جهانی فیزیک با یک تیم پنج نفره شرکت کرد و در بین ۳۰ کشور به مقام بیستم دست یافت.
مراحل المپیاد فیزیک در ایران
مرحله اول:
این مرحله شامل ۴۰-۳۰ سوال تستی و ۱۰-۷ سوال پاسخ کوتاه است که زمان پاسخ دهی به تمامی سوالات حدود سه ساعت می‌باشد. این آزمون معمولا در بهمن هر سال برگزار می‌شود. در این مرحله حدود ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر قبول می‌شوند و اجازه شرکت در مرحله دوم را می‌یابند. جهت قبولی در این مرحله تسلط به فیزیک سه سال دبیرستان و پیش دانشگاهی لازم است. درضمن علاوه بر کتاب‌های درسی فیزیک، داشتن اطلاعات کافی از کتاب‌های درس ریاضی به دانش‌آموزان در قبولی کمک می‌کند.
مرحله دوم:
این مرحله در اردیبهشت ماه هرسال برگزارمی‌شود و شامل ۱۰-۷ سوال تشریحی و یک سوال عملی (آزمایشگاهی) با وسایل ساده است. در ابتدا آزمون عملی به مدت ۴۵ دقیقه برگزار می‌شود و بعد از یک ربع استراحت، آزمون تشریحی به مدت ۳ تا ۳/۵ ساعت برگزار می‌شود. علاوه براطلاعات مورد نیاز در مرحله اول، مطالعه برخی کتاب‌ها و منابع پیشرفته و دانشگاهی نیز ضروری است. از این آزمون ۴۰ نفر به دوره تابستان راه پیدا می‌کنند.
مرحله سوم (دوره تابستان):
تنها دانش آموزان سال سوم دبیرستان رشته ریاضی حق ورود به این دوره را دارند. این دوره به مدت ۹-۸ هفته با یک هفته استراحت بین دوره‌ای برگزار می‌شود. این دوره شامل دو بخش تئوری و عملی است. بخش تئوری حدود ۶۰% از نمره کل دانش پژوه را تشکیل می دهد. سطح این بخش به مراتب بالاتر از سطح مرحله قبل می‌باشد؛ بنابراین کلاس هایی در مباحث مختلف فیزیک از جمله مکانیک، الکترومغناطیس، ترمودینامیک، نسبیت و … در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می‌گردد. همچنین حدود ۴۰% از نمره کل دانش پژوه براساس امتحانات آزمایشگاه تعیین می‌شود. در طول این دوره کلاس‌های عملی، موازی با کلاس های تئوری در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می شود. بین ۸-۶ امتحان در هر بخش تئوری و عملی برگزار می شود و در پایان دوره به ۱۰ نفر برتر مدال طلای کشوری اهدا می‌گردد و به بقیه‌ی دانش پژوهان مدال های نقره و برنز تعلق می‌گیرد.
مرحله چهارم:
دارندگان مدال طلا به مدت یک سال در باشگاه دانش پژوهان جوان آموزش می‌بینند تا حدوداً ۵ نفر از آنان در قالب تیم‌های ملی المپیاد به المپیادهای جهانی اعزام گردند.
نکات مثبت و اهداف المپیاد فیزیک
ایجاد تحول و پویایی در بخشی از دانش‌آموزان توانا و معلم‌های باانگیزه در زمینه‌ی فیزیک
شناسایی و تشویق دانش‌آموزان مستعد و هموار ساختن راه برای رشد آن‌ها در مسیر تحصیلی
جذب دانش‌آموزان به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی فیزیک
افزایش ترجمه و تالیف کتب مفید فیزیک برای دانش‌آموزان دبیرستانی
مقایسه‌ی توانایی‌های دانش‌آموزان و کیفیت آموزش و پرورش کشور با دیگر کشورها: نتایج یک کشور در المپیاد برایندی از استعداد فطری دانش‌آموزان، نظام آموزشی کشور و کیفیت دوره‌های حرفه‌ای مخصوص تیم است و نمی‌توان آن را تنها به یکی از این عوامل نسبت داد.
تقویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان و دیگر اقشار مردم
انجام کار علمی-آموزشی با استاندارهای بالا برای حدود ۴۰ نفر در هر سال
رابطه تنگاتنگ فیزیک با رشته های مهندسی نظیر برق، مکانیک، عمران، هوافضا، صنایع و غیره
موفقیت دانش آموزان در ادامه تحصیل در رشته های مهندسی
درک بهتر از پدیده ها و وقایع طبیعی
منبع دریافت این مطلب : آیریسک
